Tai biến là gì? Nguyên nhân và cách xử trí tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não là một căn bệnh cực kỳ nguy hiểm đối với tuổi già, nếu không phát hiện kịp thời có thể dẫn đến thương vong. Khi bệnh nhân bị tai biến thường rơi vào tình trạng hôn mê sâu, não bị ảnh hưởng nghiêm trọng và khả năng phục hồi là rất nhỏ. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng nhận biết và cách điều trị bệnh tai biến mạch máu não qua bài viết dưới đây!

Tai biến mạch máu não là bệnh lý vô cùng nguy hiểm

I – Tai biến mạch máu não là gì?

Tai biến tiếng Anh là gì? Tai biến mạch máu não tiếng Anh là Stroke. Tai biến mạch máu não tiếng Trung là Zhongfeng (中风). Tai biến mạch máu não tiếng Nhật là 脳卒中 (nou socchuu). 

Định nghĩa tai biến mạch máu não được hiểu đơn giản là tình trạng não không được cung cấp đủ máu dẫn đến thiếu oxy và chất dinh dưỡng. 

Tai biến mạch máu não chia làm mấy thể?Tai biến mạch máu não được phân thành thể gồm tai biến nhồi máu não và tai biến xuất huyết não.

Trong đó tai biến nhồi máu não chiếm tới 85% số ca tai biến mạch máu não; tai biến xuất huyết não thì hiếm gặp hơn, chỉ chiếm 15%. 

Ngoài ra, còn có tai biến mạch máu não thoáng qua do thiếu máu não. Đây là tình trạng tai biến thoáng qua và nhẹ do dòng máu cung cấp cho não tạm thời bị suy giảm. Các dấu hiệu tai biến chỉ xuất hiện thoáng qua trong thời gian rất ngắn, chỉ khoảng vài phút.

Tai biến là gì?Tai biến là hiện tượng não không được cung cấp đủ máu dẫn đến thiếu oxy và chất dinh dưỡng

( → Xem thêm: Bị đau dây thần kinh liên sườn là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị)

II – Nguyên nhân gây ra tai biến mạch máu não

Vậy tai biến mạch máu não nguyên nhân do đâu? Các nguyên nhân chính gây tai biến ở người già và tai biến ở người trẻ gồm:

– Cao huyết áp: Một vài nghiên cứu cho rằng những người có lượng huyết áp cao không ổn định thì khả năng  bọi tai biến sẽ cao hơn người bình thường 2,5 lần. Có thể nói huyết áp cao là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tai biến ở người cao tuổi.

– Xơ mỡ động mạch: Các mảng xơ mỡ thừa trong động mạch sẽ làm cho mạch máu của bạn ngày càng co lại dẫn đến tình trạng lưu thông máu gặp nhiều khó khăn. Máu không thể lưu thông tắc lại thành các cục máu đông sau đó sẽ chạy dần lên cao gây tắc nghẽn dẫn đến tai biến bị tụ máu não.

– Bệnh tim: Nhịp tim không đều khi nhanh khi chậm hoặc van tim hẹp chính là những nguyên nhân hàng đầu gây ra tai biến mạch máu não. Các cụ máu bị đông lại trong tim có thể bị vỡ ra chạy lên não gây tắc nghẽn mạch máu não và đồng thời dẫn đến đột quỵ tai biến mạch máu não.

– Mạch máu nhỏ: Đối với những người mắc chứng bệnh như tăng huyết áp và đái tháo đường lâu năm,nếu như không có cách chữa trị kịp thời các động mạch nhỏ trên não dẽ bị hư hỏng gây ra tình trạng không cung cấp đủ lượng máu cho não gây thiếu máu não dẫn đến tai biến và đột quỵ.

– Chảy máu não: Các mạch máu trong não bị vỡ ra, máu không thể lên để nuôi não được dẫn đến tình trạng ứ đọng chèn ép làm hư hại não bộ của bạn.

Chứng bệnh này thường xảy ra với những người huyết áp cao. Bởi lẽ, huyết áp chính là áp lực của dòng máu chảy trong mạch máu, nếu áp lực trong mạch máu liên tục tăng cao lâu ngày sẽ làm cho mạch máu của bạn bị căng ra dẫn đến tình trạng rạn nứt chảy máu não.

Một số chỗ của mạch máu do phình ra quá lâu đến một lúc nào đó do áp lực quá lớn sẽ vỡ ra gây nên tai biến não.

– Hút thuốc lá: Thuốc lá cũng là một trong những tác nhân hàng đầu gây ra tai biến mạch máu não và đột quỵ. Nhiều cuộc khảo sát đã chứng minh được rằng cứ 5 người bị tai biến mạch máu não thì có một người thường xuyên hút thuốc lá.

– Các nguyên nhân khác: Ngoài ra còn một vài nguyên nhân khác gây tai biến mạch máu não ở người trẻ và tai biến mạch máu não ở người già như mạch máu não bị dị dạng, thoái hóa mạch máu não, các bệnh lý liên quan đến máu khó đông, u não và bệnh tiểu đường.

Nhịp tim không đều khi nhanh khi chậm hoặc van tim hẹp chính là những nguyên nhân hàng đầu gây ra tai biến mạch máu não

– Tai biến trong truyền máu: Tai biến nguy hiểm nhất khi truyền máu nguyên nhân là do miễn dịch, nhiễm trùng và do truyền máu với khối lượng lớn.

– Tai biến khi châm cứu: Tai biến châm cứu xảy ra rất nhanh. Tai biến của châm cứu nếu nhẹ thì mặt nhợt, vã mồ hôi, hoa mắt, bồn chồn, có thể buồn nôn; nếu bị tai biến nặng thì tay chân lạnh hoặc ngất.

– Tai biến trong truyền dịch: Tai biến khi truyền tĩnh mạch thường là phù phổi cấp, suy tim cấp và tăng huyết áp.

– Tai biến khi nội soi phế quản: Các biến chứng và nguy cơ có thể xảy ra khi nội soi phế quản gồm co thắt đường dẫn khí gây khó thở, ngạt thở; dị ứng; rối loạn tuần hoàn, co thắt thanh quản, thậm chí là tràn khí màng phổi, viêm phổi.

– Tai biến chọc dịch màng phổi: Các tai biến và biến chứng thường gặp khi chọc dịch màng phổi gồm: tràn khí màng phổi; chảy máu; phù phổi; hạ huyết áp; tràn máu màng phổi; ngất xỉu…

– Tai biến lấy máu xét nghiệm: Các tai biến hiếm gặp khi lấy máu xét nghiệm như chảy máu chỗ chọc gây tụ máu, nhiễm khuẩn máu, viêm tắc tĩnh mạch chủ dưới, trụy mạch…

– Tai biến da: Tai biến da thường xảy ra do sử dụng mỹ phẩm nhái giả và không đảm bảo chất lượng.

– Tai biến tiêm dưới da: Tai biến khi tiêm dưới da thường xảy ra khi quy trình vô khuẩn không đảm bảo; quần kim gãy kim khi tiêm hoặc do thuốc. Biểu hiện là chỗ tiêm bị tấy đỏ, sưng, có thể sốt hoặc không. 

Vậy tai biến có di truyền không? Vấn đề này vẫn đang gây ra nhiều tranh cãi. Tuy nhiên hầu hết các chuyên gia y tế cho rằng, tai biến mạch máu não có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố di truyền.

Nếu trong gia đình có người bị tiểu đường, tăng huyết áp, béo phì hay mỡ máu thì nguy cơ bị bệnh tai biến sẽ cao hơn. 

Bệnh tai biến có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố di truyền

III – 4 dấu hiệu tai biến mạch máu não

Việc nắm rõ tai biến là như thế nào cũng như các dấu hiệu nhận biết bệnh học tai biến mạch máu não sẽ giúp người bệnh có cách xử trí đúng cách và kịp thời, hạn chế các di chứng tai biến mạch máu não và nâng cao hiệu quả điều trị bệnh. 

1. Dấu hiệu tai biến nhẹ

Các dấu hiệu tai biến mạch máu não nhẹ gồm:

– Nhức đầu đột ngột và dữ dội.

– Choáng váng, chóng mặt, ù tai.

– Một bên tay khó cầm đồ và nhặt đồ.

– Rối loạn ngôn ngữ: Nói ngọng, nói khó nghe.

– Xuất hiện cảm giác tê ở đầu ngón chân  ngón tay và nửa thân trên.

– Mất khả năng kiểm soát bản thân.

– Mất định hướng về thời gian và không gian.

– Mất thị lực một hoặc cả hai bên mắt trong một vài giây.

Các dấu hiệu tai biến mạch máu não

( → Xem thêm: Bệnh suy nhược thần kinh: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị)

2. Dấu hiệu tai biến mạch máu não nặng

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã dùng công thức FAST trong tai biến mạch máu não để mô tả 4 dấu hiệu tai biến nặng như sau:

– Face (khuôn mặt): Một nửa gương mặt của người bệnh bị rủ xuống, khi cười miệng bị méo rõ rệt.

– Arm (cánh tay): Một cánh tay bị mất lực, thõng xuống và không thể giơ lên cao.

– Speech (lời nói): Người bị tai biến nói không rõ lời, khó nói, nói khó hiểu và không hiểu người khác nói.

– Time (thời gian): Thời gian ở đây tức là ngay khi phát hiện người bệnh có các dấu hiệu trên, bạn cần đưa đi cấp cứu ngay lập tức. 

Ngoài 4 dấu hiệu tai biến trên, người bệnh còn gặp hàng loạt các triệu chứng khác như đau đầu dữ dội, nôn hoặc buồn nôn, hoa mắt và chóng mặt; co giật, tê tay chân, hôn mê…

Tốt nhất khi có dấu hiệu nghi ngờ bị tai biến, người thân nên đưa bệnh nhân đến bệnh viện để được các sĩ hướng dẫn cách khám tai biến mạch máu não để tìm ra nguyên nhân chính xác gây bệnh để có cách điều trị sớm và hiệu quả.

IV – Tai biến mạch máu não có nguy hiểm không? Di chứng tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não là một căn bệnh cực kỳ nguy hiểm và hậu quả tai biến mạch máu não vô cùng nghiêm trọng.

Nếu trong vòng vài phút, máu não không được lưu thông sẽ khiến tế bào não chết. Vùng não bị tổn thương càng rộng, mức độ tổn thương càng nặng thì di chứng để lại sẽ càng nhiều, thậm chí có thể dẫn tới thương vong.

Theo một số thống kê, số người tử vong do tai biến ngày càng có dấu hiệu gia tăng. Tai biến mạch máu não là nguyên nhân lớn nhất gây liệt, tàn phế và nằm trong 3 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong lớn nhất thế giới.

1. Tai biến nhẹ méo miệng, liệt mặt

Đây là triệu chứng phổ biến và điển hình ở những người bị tai biến mạch máu não. Khuôn mặt người bệnh bất ngờ bị méo xệch, miệng cũng méo và bị liệt một bên cơ mặt.

2. Tai biến mạch máu não liệt nửa người

Đây là tình trạng suy yếu hoạt động của các cơ quan ở một bên cơ thể (trái hoặc phải). Tất cả các bộ phận như chân, tay, tai, mắt bị suy yếu do vùng não điều khiển những cơ quan này bị ảnh hưởng. Hậu quả là, một nửa cơ thể yếu hơn hoặc mất một phần khả năng hoạt động.

3. Tai biến liệt nửa người bên trái

Tai biến bị liệt nửa người bên trái là di chứng xảy ra khi não phải bị tổn thương. Ngoài việc mất khả năng cử động của chân, tay, tai và mắt trái, người bệnh có thể gặp một số biểu hiện khó chịu như: đau mỏi toàn thân; cơ bắp co cứng và teo, yếu, co giật.

4. Rối loạn nuốt trong tai biến mạch máu não

Rối loạn nuốt trong là hậu quả tai biến mạch máu não rất thường gặp. Không chỉ khiến người bệnh gặp khó khăn trong ăn uống, rối loạn nuốt trong có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như hít sặc, khó thở, viêm phổi và có thể dẫn đến tử vong.

Tai biến mạch máu não gây di chứng liệt nửa người

Tai biến mạch máu não sống được bao lâu? Rất khó để có thể đưa ra con số chính xác về thời gian sống của bệnh nhân tai biến mạch máu não nói chung và tai biến mạch máu não giai đoạn bán cấp nói riêng. 

Tai biến mạch máu não và sự phục hồi phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau như mức độ nặng – nhẹ của bệnh nhân; thời gian cấp cứu; khả năng đáp ứng điều trị; điều kiện dinh dưỡng và chế độ chăm sóc; tâm lý của người bệnh…

Kết quả thực tế điều trị cho thấy, nhiều người bệnh tai biến mạch máu não khi được cấp cứu sớm, hỗ trợ đúng cách có thể khỏi bệnh, gặp ít di chứng và thời gian sống cũng được kéo dài.

V – Tai biến có chữa được không? Xử trí tai biến mạch máu não nhẹ và nặng

Tai biến có chữa được không? Có rất nhiều yếu tố quyết định tới  kết quả điều trị bệnh tai biến mạch máu não. Nếu bị tai biến nặng và ở người già thì khả năng điều trị thành công là rất thấp.

Tuy nhiên, nếu tai biến nhẹ ở người già, người bệnh được phát hiện sớm và kịp thời thì khả năng hồi phục sau tai biến có thể lên tới 90%.

Do đó, nếu trong gia đình có bệnh nhân tai biến mạch máu não, bạn cần nắm rõ cách xử lý tai biến mạch máu não và cách sơ cứu tai biến mạch máu não dưới đây:

1. Tai biến mạch máu não dạng nhẹ

– Gọi cấp cứu ngay lập tức.

– Nếu người bệnh vẫn còn tỉnh táo, hãy đặt họ nằm ở tư thế an toàn nhất. Tốt nhất là bạn nên đặt bệnh nhân nằm nghiêng sang bên một, phần đầu ngẩng lên khoảng 30 độ để tránh trường hợp bị nôn.

– Theo dõi triệu chứng của người bệnh đồng thời nói chuyện trấn an để họ bình tĩnh hơn.

– Đắp chăn mỏng cho người bệnh để tránh tình trạng lạnh khiến cơn tai biến nghiêm trọng hơn.

– Nếu người bệnh bị tê liệt ở bất kỳ vị trí tay hoặc chân nào, hãy để yên không nên di chuyển.

2. Trường hợp tai biến nặng

– Gọi cấp cứu ngay lập tức.

– Nới lỏng quần áo của người bệnh để dễ thở hơn. 

– Nếu người tai biến bị ngất xỉu, hãy tiến hành kiểm tra nhịp thở và mạch đập. Nếu thấy đã ngưng thở hoặc mạch yếu, hãy ấn lồng ngực và tiến hành hô hấp nhân tạo trong thời gian chờ xe cứu thương đến. Nếu không biết cách hô hấp nhân tạo, hãy gọi tổng đài viên để được hướng dẫn.

Nên đặt bệnh nhân nằm nghiêng sang bên một

Việc nắm rõ cách sơ cứu và xử lý khi bị tai biến mạch máu não sẽ giúp giảm thiểu các hậu quả và di chứng sau tai biến.

Đồng thời bạn cũng nên tham khảo các tài liệu hướng dẫn/guideline tai biến mạch máu não Bộ Y tế, bệnh án đông y tai biến mạch máu não hoặc bệnh án tai biến mạch máu não yhct (y học cổ truyền) để hiểu rõ và chính xác hơn về bệnh.

( → Xem thêm: Người tai biến nên ăn gì, kiêng ăn gì? Các món ăn cho người tai biến)

VI – Sau tai biến uống thuốc gì?

Tai biến mạch máu não và cách điều trị thế nào? Cách chữa trị tai biến mạch máu não hiệu quả nhất hiện nay là kết hợp giữa điều trị nội khoa và phương pháp vật lý trị liệu và để giúp bệnh nhân có thể hồi phục một cách nhanh chóng nhất.

Tai biến nhẹ uống thuốc gì? Những loại thuốc dùng để trị tai biến nhẹ và tai biến nặng bao gồm thuốc hạ huyết áp, thuốc kháng đông, thuốc giúp giãn cơ, thuốc điều chỉnh hàm lượng cholesterol trong máu…

Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại thuốc tai biến mạch máu não Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Anh hay thuốc uống ngừa tai biến mạch máu não. Nhưng người bệnh cần lưu ý chỉ nên uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

Tai biến uống thuốc gì? Bệnh nhân tai biến chỉ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ

Lưu ý: Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh!

Để đề phòng tai biến mạch máu não lần 2, tai biến mạch máu não lần 3, người bệnh cần lưu ý về chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Cụ thể như sau:

– Nên tăng cường bổ sung vào chế độ ăn uống hàng ngày các thực phẩm như: trái cây giàu vitamin C và kali; các loại ngũ cốc nguyên hạt; các loại rau củ giàu chất xơ và axit folic; các chất béo bão hòa. Hạn chế tiêu thụ các thực phẩm chứa nhiều vitamin K; các thực phẩm nhiều muối; giàu chất béo động vật và giàu đạm…

– Không lạm dụng bia rượu; không hút thuốc lá và sử dụng các chất kích thích.

– Tập thể dục đều đặn hàng ngày, ít nhất 30 mỗi ngày để tránh tình trạng béo phì và ngăn ngừa tai biến lần 2 và tai biến lần 3.

– Tránh làm việc quá sức dẫn tới căng thẳng thần kinh kéo dài. 

– Kiểm soát và điều trị tốt các bệnh lý: tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ và tim mạch…

Để biết thêm thông tin về bệnh tai biến mạch máu não, bạn vui lòng gọi tới Tổng đài tư vấn miễn cước 1800.1125 để được dược sĩ tư vấn.

* Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh!